Enkele Bijbelse gedachten over de echtscheiding
Hosea 1
1 HET woord des HEEREN dat geschied is tot Hoséa, den zoon van Beëri, in de dagen van Uzzia, Jotham, Achaz, Hizkía, koningen van Juda, en in de dagen van Jeróbeam, zoon van Joas, koning van Israël.
2 Het begin van het woord des HEEREN door Hoséa. De HEERE dan zeide tot Hoséa: Ga heen, neem u een vrouw der hoererijen en kinderen der hoererijen; want het land hoereert ganselijk van achter den HEERE.
3 Zo ging hij heen, en nam Gomer, een dochter van Diblaïm; en zij ontving en baarde hem een zoon.
4 En de HEERE zeide tot hem: Noem zijn naam Jizreël; want nog een weinig tijds, zo zal Ik de bloedschulden van Jizreël bezoeken over het huis van Jehu, en zal het koninkrijk van het huis van Israël doen ophouden.
5 En het zal te dien dage geschieden, dat Ik Israëls boog verbreken zal, in het dal van Jizreël.
6 En zij ontving wederom, en baarde een dochter, en Hij zeide tot hem: Noem haar naam Lo-Ruchama; want Ik zal Mij voortaan niet meer ontfermen over het huis van Israël, maar Ik zal hen zekerlijk wegvoeren.
7 Maar over het huis van Juda zal Ik Mij ontfermen en zal hen verlossen door den HEERE hun God, en Ik zal hen niet verlossen door boog, noch door zwaard, noch door krijg, door paarden noch door ruiters.
8 Als zij nu Lo-Ruchama gespeend had, ontving zij en baarde een zoon.
9 En Hij zeide: Noem zijn naam Lo-Ammi; want gijlieden zijt Mijn volk niet, zo zal Ik ook de uwe niet zijn.
De lat lager leggen
Op de universiteiten wordt al vele jaren steen en been geklaagd over het lage niveau van het voorbereidend onderwijs. Aankomende studenten kunnen nauwelijks foutloos Nederlands schrijven en ook wordt er extra les gegeven in het vak rekenen op de lerarenopleidingen om deze studenten een beetje bij te spijkeren. De meest eenvoudige dingen mogen niet meer als bekend worden verondersteld. De lat moet steeds lager worden gelegd, anders zou geen student meer afstuderen.
Dit proces zie ik soms ook in de kerkelijke wereld. Daar moet ook de lat steeds lager worden gelegd. Predikers kiezen voor narratieve Bijbelpasssages, omdat hoorders o.a. de uiteenzettingen van Paulus moeilijk en ingewikkeld vinden. Verder kun je de vraag stellen: kunnen en mogen we nog van mensen verlangen dat ze een stukje lijden om Christus’ wil op zich nemen als het gaat om het volgen van Jezus? Mag je van mensen vragen dat ze offers brengen vanwege de heiliging van Gods Naam? Als het erop aan komt willen wij het liefst een comfortabel christendom dat geen eisen aan ons stelt, maar ons voortdurend bevestigt.
Het therapeutische pastoraat lijkt de overhand te hebben. Begrip en aanvaarding zijn de sleutelwoorden in een dergelijk pastoraat. Dat God grenzen gesteld heeft, lijkt te worden vergeten. Dat iets in Bijbels perspectief zonde genoemd moet worden, wordt als hardvochtig en streng-godsdienstig van de hand gewezen. Het lijkt gewoon onbestaanbaar dat een Bijbeltekst als ‘u hebt nog niet ten bloede toe weerstand geboden tegen de zonde’ (Hebr. 12:4) mensen nog iets te zeggen zou hebben. We leggen vervolgens de lat dan maar wat lager. Het geloof in Jezus moet toch een haalbare kaart zijn?
Echtscheiding onvermijdelijk?
Het probleem van de echtscheiding komt in de gemeente van de Heer steeds meer voor. Het is een ethisch vraagstuk van formaat. Je ziet in onze tijd de verlegenheid toeslaan. We weten niet meer hoe we daarop in de gemeente moeten reageren. Natuurlijk beamen we van harte dat God het samenleven van man en vrouw geheiligd heeft in het huwelijk en dat dit huwelijk als instelling van God onontbindbaar is. Máár als het nu eens misloopt tussen man en vrouw en ze weten dit niet meer heilig te houden?
Wat we in heel veel kerken zien gebeuren, is dat een situationele mildheid gekoppeld wordt aan Bijbelse gestrengheid. Met andere woorden: natuurlijk weten we dat de Bijbel het één zegt, maar ter wille van de gebrokenheid van de schepping leggen we ons bij het onvermijdelijke neer. We doen ons best als gemeente de schade te beperken en een klankbord te bieden voor het opgelopen verdriet. Maar zeggen we ooit nog eens een keer: dit is niet wat God wil! Je bent één mijl gegaan, wel ga met Gods kracht nog een tweede mijl! Geef het niet op! Knok er voor, ga het gevecht voor het herstel van je huwelijk aan!
Hosea, een onmogelijk huwelijk
In het Bijbelboek Hosea lezen wij in het eerste hoofdstuk dat de profeet van Godswege de opdracht krijgt te trouwen met een vrouw die het niet zo nauw wil nemen met de huwelijkstrouw. Haar losse moraal zorgt ervoor dat twee kinderen die geboren worden niet Hosea als vader hebben, met uitzondering van het allereerste kind. Zij hoereert er maar wat op los! Juist dát is de achtergrond van de vreemde opdracht aan Hosea om met haar te trouwen. De profeet moet een levende illustratie zijn van het overspel van het volk Israël. Israël heeft zich in niets gelegen laten liggen aan het verbond met zijn God. Israël beantwoordt Gods liefde met liefdeloosheid en Zijn trouw met trouweloosheid! Het vereren van afgoden is voor de Heere God niets anders dan je reinste overspel! De mislukking van het huwelijk van de profeet is een sprekende gelijkenis van het met de voeten treden van het verbond dat God met Zijn volk had gesloten. Maar Israël wordt in dit alles opgeroepen om weer terug te keren van deze dwaalweg en weer ernst te maken met het verbond. De Heere doet een uiterste poging om tot het hart van Zijn volk te spreken. Het onmogelijke huwelijk van Hosea is een ultieme demonstratie van versmade liefde die van God uitgaat. De Heere bleef Zijn volk ‘trekken met koorden der liefde’ (Hosea 11:4). Hij wilde er niet aan denken om te breken met dat trouweloze volk. In onze tijd zouden wij allang gezegd hebben: “Hosea, houd er maar mee op, het is vergeefse moeite. Het wordt nooit meer wat! Je moet er maar niet meer energie in steken, bréék met die vrouw!”
We zijn kennelijk zulke kinderen van onze tijd, dat we de lat lager leggen. We gaan voor het haalbare. We durven een hoger streefniveau niet meer van elkaar te vragen. We leven liever met het verlagen van de Bijbelse norm! De frustratietolerantie, die in onze samenleving steeds minder wordt, brengt met zich mee dat we van elkaar niet meer willen verlangen het kruis van een slecht huwelijk te dragen. En daarmee verwijderen we ons van de Bijbelse uitgangspunten van het huwelijk.
Mozes of Jezus
Als we strikt lezen, staan er in de Schrift maar twee uitzonderingsclausules waaronder een huwelijk ontbonden kan worden: overspel en de situatie waarin de ongelovige partner niet langer met de tot geloof gekomen man of vrouw verder wil. Toch zijn er oplettende Bijbellezers die wijzen op de tekst dat Mozes de clausule van de ‘hardheid van uw hart’ (Matth. 19:8) daaraan heeft toegevoegd. Ik vind dit een opvallende tekst, omdat de Heere Jezus daarover zegt dat ‘dit van den beginne niet zo is geweest’. De discipelen houden in Mattheüs 19 graag deze clausule overeind, maar de Heere Jezus grijpt terug op de scheppingsordening. Je zou hier haast Mozes en Jezus tegen elkaar kunnen uitspelen. Heel veel mensen kiezen dan voor Mozes. Ik zou deze ontwikkeling echter verkeerd vinden, omdat we ons dan van het woord van de Heere Jezus zelf weinig meer willen aantrekken.
Ik zou nog wel uit overwegingen van barmhartigheid voor Mozes willen kiezen. Hoeveel narigheid en schade levert namelijk een vechtvereniging op voor de beide partners en voor hun kinderen! Dan is een huwelijk gruwelijk en afschuwelijk, de enige twee bestaande rijmwoorden! Toch ligt deze oplossing voor mij echt aan het einde van een weg, waarin de beide partners het uiterste geprobeerd hebben om hun huwelijk nog inhoud te geven. Ja, inderdaad: als de tweede mijl is afgelegd en niet eerder…! Ik zeg dat als pastor met de rug tegen de muur. Ik heb dan als pastor en uitlegger van de Schrift geen andere uitweg meer. Mijn orthodoxie moet het op dat punt afleggen tegen de barmhartigheid. De realiteit van de gebrokenheid doet mij dit zeggen.
Zegen, maar niet zonder strijd
De ‘gebrokenheid van de schepping’ is een hermeneutische (uitlegkundige) sleutel die het vandaag goed doet in de christelijke wereld. Maar wat blijft er over van de navolging en het discipelschap als we deze sleutel heel ruimhartig hanteren? Zou Paulus dan ook in 1 Korinthe 5 de man, die leefde met de vrouw van zijn vader, wat ons betreft niet lastig hebben moeten vallen? Het was zelfs in de Romeinse wereld van die tijd not done. Maar had Paulus dan met die sleutel in de hand moeten zeggen: ‘we betreuren dat het gebeurt, maar het is een gevolg van de doorwerking van de zonde in de wereld’? Nu maant hij de gemeente, die de kwestie een beetje op z’n beloop had gelaten, op te treden tegen deze broeder ‘omdat een weinig zuurdeeg het gehele deeg zuur kan maken’.
We zien dat het niet eenvoudig is om in deze tijd dicht bij de Schrift te blijven. Toch is dit wel de oproep die ons vanuit de Schrift tegemoet komt! Eenvoudige gehoorzaamheid aan het concrete Bijbelwoord is niet zo gemakkelijk. Echter het volgen van Jezus levert altijd zegen op, maar gaat niet zonder strijd. Zeker niet in deze tijd, waarin veel op losse schroeven staat en mensen hun eigen hart en gevoel willen volgen.
