Leestijd: 3 minuten

Kunnen we het ons in een snel vergrijzende samenleving veroorloven dat een grote groep vrouwen nauwelijks deelneemt aan het arbeidsproces? Die vraag stelt econoom Ralph Verhoeks, econoom bij De Nederlandse Bank (RD 14-6).

Volgens hem kunnen we dit niet. ‘Wie realistisch naar de toekomst kijkt, ziet dat we iedereen nodig hebben. We stevenen af op een arbeidsinfarct van existentiële omvang. En dat lossen we alleen op als iedereen meedoet.’

Verhoeks noemt wat cijfers over vergrijzing om zijn betoog te onderbouwen. In 1950 stonden er zeven mensen van 20 tot 65 jaar tegenover elke AOW’er. Nu zijn dat er drie, in 2040 nog maar twee. Intussen zijn de personeelstekorten in veel sectoren structureel. Alleen al in de zorg zijn tot 2030 zo’n 200.000 extra mensen nodig. Kortom: veel werk, weinig handen.

Zijn conclusie lijkt plausibel en realistisch. De illustraties liggen trouwens voor het grijpen. Geen christelijke school of zorginstelling zou het nog redden zonder werkende moeders uit eigen kring. Dat is al jaren het geval. Het zou hypocriet zijn om dat te miskennen.

Principes of euro’s
Toch slaat Verhoeks de plank mijns inziens mis. Dat begint ermee dat hij impliciet aanneemt dat moeders zonder betaalde baan geen belangrijke bijdrage leveren aan de economie. Dat is onjuist. Zij leveren een grote bijdrage, maar het kost meer moeite om die te kwantificeren in termen van euro’s. Economen hebben er bovendien weinig onderzoek naar gedaan. Dat is echter nog geen excuus om dit gegeven dan maar te negeren.   

Belangrijker is dat hij kennelijk van mening is dat urgente economische omstandigheden in dit geval zwaarder moeten wegen dan Bijbelse principes. Of, wat ook zou kunnen, dat hij van mening is dat er hier geen wezenlijke Bijbelse principes in het geding zijn, en dat het meer een kwestie is van wereldvreemde reformatorische voorlieden die zich schuldig maken aan prinzipenreiterei.

Korte of lange termijn
Maar goed, stel dat we die principes aan de kant schuiven. Alle moeders gaan aan het werk. Zou dat een belangrijke bijdrage leveren aan het oplossen van het arbeidstekort? Op korte termijn wel, maar op langere termijn wordt het tekort vermoedelijk alleen maar groter. Daarvoor bestaan meerdere redenen.  

Allereerst, wanneer alle vrouwen en moeders aan het werk gaan, zal dit op termijn betekenen dat de gezinnen onvermijdelijk kleiner worden, het geboortetekort dus groter, en daarmee uiteindelijk ook het tekort aan personeel. Het is het ene gat met het andere dichten.

Bovendien zal dit het welzijn van kinderen niet ten goede komen. Kinderen hebben aanwezige moeders nodig, met hun unieke gaven, geschonken door de Schepper, om te zorgen voor hun kinderen. Het zijn de kinderen die opgroeien in warme, stabiele gezinnen die bij uitstek in staat zijn om bij volwassenheid een grote en gezonde bijdrage te leveren aan de maatschappij.

Daar komt bij, er zullen minder mantelzorgers zijn, en minder vrijwilligers die zich inzetten voor anderen. Dat betekent dat een nog groter beroep gedaan moet worden op professionele zorg, waar al grote personeelstekorten bestaan. Het is niet voor niets dat tegenwoordig steeds meer verzorgingstehuizen verwachten van families dat zij bijdragen aan de zorg voor ouderen in hun instellingen.

Toekomstige arbeidskrachten
Je kunt het ook omkeren: een van de redenen waarom er in onze maatschappij zulke grote arbeidstekorten zijn ontstaan, is omdat veel Nederlanders zijn gaan doen wat door Verhoeks gepropageerd wordt. Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw daalt al decennia.

Om een bevolking op peil te houden is een gemiddeld kindergetal nodig van 2,1 per vrouw. In Nederland lag dit getal in 2023 op 1,43. Het getal van 2,1 passeerde Nederland – net als veel andere westerse landen – al in de jaren zeventig. Er worden dus in Nederland al vijftig jaar structureel veel te weinig kinderen geboren. Geen wonder dus, dat tekort aan arbeidskrachten.

Het beste wat christenen daarom zouden kunnen doen om een betekenisvolle bijdrage te leveren aan een vergrijzende samenleving met een groeiend arbeidstekort, is traditionele gezinnen te vormen met veel kinderen. Het christelijke volksdeel zou exponentieel groeien, waardoor veel vacatures vervuld kunnen worden.

Helaas is dat niet wat er gebeurt. Behoudende kerken in Nederland houden zich qua ledenaantallen redelijk staande, maar groeien niet of nauwelijks. Vermoedelijk komt dit doordat ook daar de gezinnen gemiddeld kleiner worden, en er bovendien flink wat (doop)leden afhaken.

Groen en fris
Tot zover economische en getalsmatige redenaties. Uiteindelijk gaat het daar niet om. God kan eenvoudig in onze rekensommetjes blazen. Hij doet dat ook vaak en heeft daar Zijn wijze redenen voor. Zijn wegen zijn hoger dan onze wegen. We moeten leren dat wij de dingen niet in de hand hebben en het daarom in Zijn Hand leggen.  

De kernvraag is uiteindelijk of een maatschappij zich wil richten naar Gods goede orde, zoals verankerd in schepping en Schrift. Daar rust zegen op. Als dat zou gebeuren, zou Nederland er heel anders uitzien: jong, groen en fris. De woestijn zou bloeien!