De opvoedkundige lessen van ds. Spurgeon
De Engelse prediker ds. C.H. Spurgeon (1834–1892) was een echte kindervriend. Dat merk je wel als je zijn opnieuw hertaalde en uitgegeven boek leest. In korte hoofdstukken geeft hij geestelijke opvoedkundige lessen aan ouders en leerkrachten. Het boek leest vlot, maar is zeker niet oppervlakkig. Spurgeon houdt in dit boek zijn lezers geregeld een spiegel voor.
Het boek Komt, kinderen. Goede raad voor ouders en leerkrachten bevat 23 hoofdstukken en telt 159 bladzijden.[1] De inhoud is ontstaan vanuit lezingen die Spurgeon hield voor onderwijzers van zondagsscholen. Hiermee wilde hij hen toerusten voor hun verantwoordelijke taak. Naast leerkrachten kunnen ook ouders, predikanten en ambtsdragers hun winst doen met dit frisse boek. De titel is waarschijnlijk ontleend aan Psalm 34:12, waarover het ook enkele hoofdstukken gaat: “Komt, gij kinderen, hoort naar mij; ik zal u des HEEREN vreze leren.”
Noodzaak van wedergeboorte
Ds. Spurgeon is ervan overtuigd dat kinderen wedergeboren moeten worden. “Er is een neiging tot het kwade, zelfs als dat nog niet in daden is omgezet. Die neiging moet worden overwonnen door de Goddelijke kracht van de Heilige Geest, waardoor het kind wedergeboren wordt.” “Jongens en meisjes zijn net zo zeker als volwassen mensen ‘dood door de misdaden en de zonden’”.
Kinderen tot bekering brengen
De Engelse predikant was erg gemotiveerd om kinderen geestelijk te voeden; meer nog dan ouderen, omdat bekeerde kinderen langer nuttig kunnen zijn in Gods Koninkrijk: “Onderwijs een kind, en het kan vijftig jaar van heilige dienst voor zich hebben.” Op een andere plaats vraagt Spurgeon kritisch: “Hebben we ons net zo ingezet voor de bekering van kinderen als voor de bekering van volwassenen?” Even verder: “als u werkelijk om het behoud van zielen zou geven, zou u het dan niet al te afgezaagd vinden om met jongens en meisjes te beginnen?” De Heere Jezus verlangde ernaar om kinderen te zegenen.
“Laat niemand van ons tevreden zijn, of we nu ouders of onderwijzers zijn, totdat Hij onze kinderen heeft aangenomen en hen zodanig heeft gezegend, dat we er zeker van zijn dat ze het Koninkrijk van God zijn binnengegaan.” Leerkrachten moeten volgens deze predikant niet tevreden zijn met het “zaaien van beginselen in hun gedachten”. Ze moeten ijverig zijn “met het oog op hun onmiddellijke bekering.” Ouders horen te worstelen voor het heil van hun kinderen: “U zult zien dat uw kinderen bekeerd worden wanneer God u het geeft om afzonderlijk voor hen te worstelen en om hen één voor één mee te nemen, en met de deur dicht met hen en voor hen te bidden.”
Godvruchtige opvoeding
Ouders zijn volgens Spurgeon als eerste verantwoordelijk voor de godvruchtige opvoeding van hun kinderen: “De beste en meest natuurlijke gang van zaken is dat christelijke ouders hun eigen kinderen ‘opvoeden in de lering en vermaning des Heeren’. (…) Waar zulke christelijke ouders níét zijn, is het goed en verstandig dat godvruchtige mensen ingrijpen.” “Ouders zondigen (…) als ze godsdienst weglaten uit de opvoeding van hun kinderen.” Spurgeon spreekt moeders specifiek aan om hun kinderen christelijk op te voeden: “Jullie zijn geroepen om de toekomstige man Gods toe te rusten”. “Moeders, de godvruchtige opvoeding van uw kroost is uw eerste en voornaamste plicht. Christelijke vrouwen vervullen, door hun kinderen de Heilige Schrift te leren, net zo goed hun rol voor de Heere als Mozes bij het richten van Israël of Salomo bij het bouwen van de tempel.”
Bijbellezen
Ds. Spurgeon hecht veel waarde aan de Bijbel: “Een van de hoofddoelen van de zondagsschool zou moeten zijn om de kinderen grote eerbied bij te brengen voor deze Heilige Schrift”. “Vertel uw kinderen dat het Woord van de Heere een zuiver Woord is”. “Laat de kinderen de Heilige Schrift weten. Laat de Schrift eerder geraadpleegd worden dan enig menselijk boek.” “Gedegen onderwijs in de Heilige Schrift schept, wanneer het door een levend geloof versterkt wordt, een stevig fundament. De man die van kinds af aan de Heilige Schrift heeft gekend, zal wanneer hij geloof in Christus verkrijgt, gegrond en gevestigd zijn op de blijvende principes van het onveranderlijke Woord van God.”
Volgens de Engelse prediker is de Bijbel geschikt voor de allerkleinsten: “Kinderen kunnen leren uit de Heilige Schrift zodra ze iets kunnen begrijpen. Het is een heel opmerkelijk feit dat ik door veel leerkrachten heb horen beweren, dat kinderen beter leren lezen uit de Bijbel dan uit enig ander boek.”
Manier om onderwijs aan kinderen te geven
Spurgeon had een visie over de manier hoe kinderen moeten worden onderwezen in de Bijbelse waarheden. “Het is aan ons om de christelijke leer eenvoudig te maken. (…) Leer de kleinen de hele waarheid en niets dan de waarheid.” Spurgeon is kritisch op preken die niet geschikt zijn voor kinderen. “Ik zeg u: in Gods ogen is degene die níét om de kinderen geeft geen predikant. Er moet minstens een deel van elke preek en elke dienst geschikt zijn voor de kleinen.” Luisteraars moeten een “degelijke, deugdelijke Evangelieleer” krijgen om gevoed te worden. Dat geestelijke voedsel moet er ook voor kinderen zijn. “Kinderen ’s morgens en ’s middags laten samenkomen is een verspilling van hun stappen en de uwe als u hen geen zielsbehoudende, zielsonderhoudende waarheid voorhoudt.”
Inhoud van Bijbels onderwijs
Onderwijzers en ouders moeten kinderen de Goddelijke waarheden onderwijzen. Spurgeon bedoelt hiermee de waarheden over “zonde, gerechtigheid en het toekomende oordeel”. Maar ook over “de liefde van God, de genade van onze Heere Jezus Christus en het werk van de Heilige Geest”. Hij wijst ook op de waarde en noodzaak van het verzoenende bloed van de Heere Jezus, de kracht van Zijn opstanding, de heerlijkheid van Christus’ wederkomst, de waarheden over de genade. Spurgeon voegt elders hieraan toe: “Vertel hem dat hij wedergeboren moet worden. (…) Noem de kinderlijke zonden waartoe hij geneigd is”. “Vertel hem ook over de straf op de zonde en waarschuw hem voor de verschrikking ervan. (…) Plaats de rechterstoel voor hem en herinner hem eraan dat hij rekenschap zal moeten afleggen van wat hij tijdens zijn leven heeft gedaan.” Spurgeon ziet graag dat zondagsschoolonderwijzers concrete zonden met kinderen bespreken.
Bekeerde kinderen
Spurgeon behandelt geregeld het thema van bekeerde kinderen. Deze Engelse predikant is er kritisch op dat er nie geloofd wordt in de bekering van kinderen: “Bepaalde achterdochtige mensen knarsen hun tanden altijd een beetje wanneer ze horen van een pas bekeerd kind”. Spurgeon is van mening dat volwassenen te hoge verwachtingen hebben van bekeerde kinderen. “Hoe vaak verwachten mensen niet dat jongens en meisjes zich even ernstig gedragen als oudere mensen! (…) De meest strikte mensen denken dat een bekeerd kind in een minuut tijd twintig jaar ouder wordt.” Er zijn volgens Spurgeon mensen die menen dat een bekeerd kind niet meer mag spelen of niet meer op zijn eigen kinderlijke manier mag praten en dat een kind na zijn bekering zou veranderen in een oude man. Dit is volgens Spurgeon een dwaling: “Nooit heb ik iets in de Schrift kunnen vinden dat deze theorie ondersteunde.”
Het bekeerde kind kan net als een volwassene diepgaande bevindelijke kennis hebben. Hij zegt: “Ik heb een kind een maand lang zichzelf in slaap zien huilen onder een verpletterend gevoel van zonde. Als u een diepe, bittere en vreselijke angst voor de toorn van God wilt kennen, laat me u dan vertellen wat ik als jongen voelde. Als u vreugde in de Heere wilt kennen, menig kind is er zo vol van geweest als zijn kleine hart kon bevatten.” Er zijn volgens deze prediker ook voordelen aan een vroege bekering: “Bovendien merk ik dat zij die jong tot Christus gebracht worden, vaak sneller en gemakkelijker in genade groeien dan anderen. Ze hoeven niet zoveel af te leren en ze hebben niet zo’n zware last van oude herinneringen te dragen.”
Jonggestorven kinderen
In Markus 10:14 staat: “Laat de kinderkens tot Mij komen en verhindert hen niet; want derzulken is het Koninkrijk Gods.” Spurgeon zegt over gestorven zuigelingen: “We weten dat zuigelingen het Koninkrijk binnengaan, want we zijn ervan overtuigd dat allen van ons geslacht die in de zuigelingentijd sterven, begrepen zijn in de verkiezing der genade en deelhebben aan de verlossing die door onze Heere Jezus is teweeggebracht.” Nog concreter schrijft hij: “heel de geest en toon van het Woord van God, evenals de aard van God Zelf, leiden ons tot de overtuiging dat ieder die als baby deze wereld verlaat, behouden wordt.”
Hij zegt verder: “Mijn oprechte overtuiging is dat wanneer het kind van een mohammedaan, een papist, een boeddhist of een kannibaal op jonge leeftijd sterft, dit kind net zo zeker behouden wordt als het kind van een christen.” Spurgeon is hierin erg ruim, waarschijnlijk te ruim naar de mening van de gemiddelde lezer. Deze Engelse prediker is hierin ook ruimer dan de Dordtse Leerregels. Die spreekt alleen over de zaligheid van jonggestorven kinderen van gelovige ouders.
Een gewillige Zaligmaker
Het hele boek door richt Spurgeon zich op de barmhartigheid en vriendelijkheid van de Heere Jezus Christus. Hij prijst Hem aan: “bovenal beveel ik u het bestuderen van Christus aan. Laat Hem uw bibliotheek zijn. Kom dicht bij Jezus. Een uur gemeenschap met Jezus is de beste voorbereiding op het onderwijzen van jongeren of ouderen.” De Heere Jezus is een Zaligmaker voor kinderen, maar ook voor volwassenen. “Hij is de ontvanger van allen die tot Hem komen. Er staat geschreven: ‘Deze ontvangt de zondaars, en eet met hen’ (Luk. 15:2).”[2]
Boekgegevens:
Komt, kinderen. Goede raad voor ouders en leerkrachten, C.H. Spurgeon.
Den Hertog B.V. Houten, 2025; Gebonden 159 pag., ISBN 9789033133343; Prijs € 16,50.
[1] Dit boek is opnieuw vertaald uit het Engels door Pauline van Helten-Proper. De oorspronkelijke Engelse titel luidt: “Come, Ye Children”. A book for parents and teachers on the Christian training of children. Dit boek werd in 1897 in Londen uitgegeven door Passmore and Alabaster. Volgens het ‘Ten geleide’ in de nieuwe Nederlandse hertaling, is rond 1890 een Nederlandse vertaling uitgegeven door J.C. Schenk Brill te Doesburg. De titel daarvan luidt: Laat de kinderkens tot Mij komen. Een boek voor ouders, onderwijzers en onderwijzeressen aan christ. en zondagsscholen over de Christelijke opvoeding der kinderen. In 1986 verscheen bij Uitgeverij Kool B.V. te Veenendaal een fotografische herdruk hiervan onder de titel Rondom de schaapskooi. In vergelijking met de Engelse uitgave ontbreken in de eerdere Nederlandse uitgaven drie hoofdstukken. Deze hoofdstukken zijn toegevoegd aan de nieuwe Nederlandse hertaling.
[2] De gebruikte citaten zijn terug te vinden op de volgende pagina’s: 12–17, 21–23, 25, 28, 32, 34, 40–41, 45–46, 55, 62–65, 67, 69–70, 75–76, 111, 114, 123, 147 en 153.
Deze boekrecensie verscheen eerder bij Gereformeerd Venster.
