Leestijd: 4 minuten

Hoe kijken mannen naar vrouwen? Een algemene praktijk is: mannen kijken, vrouwen worden bekeken. De vrouwenemancipatiebeweging wil dit doorbreken. Dat lukt echter bepaald niet. Een Bijbelse visie op man en vrouw zou voor jongens én meiden een verademing zijn.

Nafluiten

We zaten in de bus, op weg naar een sportieve activiteit. Ik was een jaar of 15. Verschillende mannelijke klasgenoten zaten uitvoerig langslopende vrouwen te becommentariëren – op het uiterlijk natuurlijk. Het bevreemdde me: waarom kijk je zó naar meisjes? En dan je ook nog eens niet schamen om dat hardop te zeggen…

Later merkte ik, dat dit heel gebruikelijk was. Spreekwoordelijk zijn de mannen die voorbijkomende meisjes nafluiten vanaf de steiger. Freelance journaliste Amber Wiznitzer hield een zomer lang bij wat voor commentaar ze op straat kreeg en schreef daarover in het NRC Magazine (november 2023); het werd een lange lijst. In het progressieve Amsterdam, welteverstaan. De samenleving is de schaamte voorbij.

Jong

Ze beschrijft ook uit eigen ervaring hoe dat ‘werkt’ bij een puber. Hoe vreemd het die eerste keer is als mannen je naroepen, maar ook in zekere zin hoe verslavend het is, omdat je graag gezien wilt worden. Het verklaart een beetje dat (voor een man) eigenaardige, van meiden die niet graag seksistisch bejegend willen worden, maar toch ook bang zijn om preuts te zijn (en dan ongewild en toch bewust verkeerde blikken naar zich toe trekken).

Bij Wiznitzer begon het op haar dertiende. Een catechisante die juf is vertelde dat haar algemeen-christelijke school kinderen van een jaar of 10, 11 moest aanspreken op hun kleding: ze kwamen bijkans in badkleding op school. Verbazend, dat ouders hun kinderen zo jong al zich sensueel laten kleden. Ongetwijfeld spelen hier de media een grote rol. Veel kinderen zien dagelijks in reclames, films, videoclips en dergelijke vrouwen met weinig verhullende kleding. Dat heet geen porno, en daarom geldt daar geen leeftijdsgrens… Al heel jong krijgen veel kinderen zo een misvormd beeld van wat een geslaagde vrouw is.

Pornografie

Een derde factor. Opmerkelijk genoeg toont onderzoek dat jongeren minder vroeg seksueel actief beginnen te zijn (van 17 jaar in 2012 naar 18,7 jaar in 2023). De visie op seksualiteit is echter zeer veroppervlakkigd: het percentage meiden dat ‘seks zonder verliefdheid’ prima vindt is in elf jaar tijd meer dan verdubbeld (van 26 naar 62 procent).

De oorzaak? In deze tien jaar tijd zijn echte contacten drastisch afgenomen, terwijl digitaal seksueel materiaal dramatisch is toegenomen. Ontzettend veel jongeren (vooral jongens) komen in aanraking met pornografisch materiaal. Dat schetst een beeld van seksualiteit waarin er van gemeenschap (verbinding) geen sprake is, zelfs nauwelijks van wederkerigheid. Seksualiteit wordt een ding, de vrouw wordt een ding.

Holly Bourne beschrijft vanuit haar tijd als jeugdwerker hoe zij steeds meer geconfronteerd werd met de gevolgen van de intense aanwezigheid van porno op het internet: ‘Ik begon onderzoek te doen naar porno en het maakte me nog ongeruster. Maar liefst negen op de tien pornofilms tonen daden van fysiek en verbaal geweld, en vrouwen zijn in 97 procent van de gevallen het doelwit van dit geweld.’

Begeren

Dat de vrouw verwordt tot lustobject is van alle tijden. Het is niet voor niets dat Abraham en Izak zichzelf wilden beschermen door niet te vertellen dat Sara respectievelijk Rebekka hun vrouw was. De Heere Jezus wijst het zondige karakter aan van het aanzien van een vrouw om haar te begeren. Anderzijds, het is ook van alle tijden dat er vrouwen zijn die van deze dynamiek misbruik maken. Dat blijkt wel uit de herhaalde waarschuwingen in Spreuken over de ‘vreemde vrouw’ (Spr. 5:3 etc.).

Het is dan ook niet voor niets, dat de Bijbel oproept tot eerbare kleding, ‘met schaamte en matigheid’ (1 Tim. 2:9). Dat is tot bescherming van zowel de man als de vrouw. En ik geloof ook dat decennia geleden, toen het overal in Nederland standaard was dat een vrouw lange rokken droeg, er van seksuele intimidatie veel minder sprake was. Natuurlijk zaten in de ogen van hedendaagse feministen veel vrouwen toen ‘gevangen’ in minderwaardigheid (en er ging binnen huwelijken zeker ook op seksueel terrein van alles mis). Maar het feminisme heeft, in combinatie met de seksualisering de vrouw, in elk geval in dit opzicht niet meer vrijheid gebracht – zoals doorklinkt in het verhaal van Wiznitzer.

Innerlijke schoonheid

Christus is het te doen om inwendige schoonheid van Zijn bruid (Ps. 45:14). Dat vraagt wel echte aandacht. Dat valt in deze maatschappij zwaarder dan ooit. Ze is immers zo ontzettend virtueel en visueel. Ook in reformatorische kringen wordt make-up steeds gewoner. Een catechisante vertelde me afgelopen maandag, dat ze zich zonder heel onzeker voelt. Een ander vertelde, dat ze zedige (bad)kleding echt niet wilde dragen: te truttig. Om over social media nog maar te zwijgen. Maar dat verlangen om ‘mooi’ te zijn levert op den duur problemen op, want uiterlijk schoon is vergankelijk (Spr. 31:30). Innerlijke schoonheid daarentegen kan juist met de jaren toenemen (Ps. 92:15). Een echt mooie vrouw is iemand bij wie je van het gezicht een welgevormd karakter en een vernieuwd hart kunt aflezen (1 Petr. 3:4). Ik denk zomaar dat Anna zo’n vrouw was.

Eren

Het zou goed zijn als vanaf de kansels eerlijk de seksualisering ontmaskerd wordt, en in bewogenheid meiden en jongens aangewezen wordt hoe de huidige cultuur hen gevangen neemt. Op catechisatie kunnen deze dingen ook maar het beste heel concreet genoemd worden. Jongeren steigeren soms wel, maar ik merkte dat ze het ook fijn vinden om de (soms dagelijkse) worsteling open te kunnen bespreken.

Reformatorische ambtsdragers hebben de neiging om het accent te leggen op vrouwen: zij moeten zich zediger kleden. Maar misschien begint het wel bij mannen en de manier waarop zij met vrouwen om gaan. Ze moeten zichzelf zeer nadrukkelijk toespreken, dat vrouwen geen lustobjecten zijn. Efeze 5 –door feministen vaak verfoeid– spreekt daarin heel verheven. Mannen moeten met hun eigen vrouw om gaan zoals Christus met Zijn gemeente; dat is vol liefde, zorgzaamheid en bescherming. Diezelfde houding zal een christenman ook tonen richting andere vrouwen.

We hebben dus aandacht nodig voor innerlijke vorming. Karaktervorming, geestelijke vernieuwing. Daarin zouden volwassenen de jeugd moeten voorgaan. Daarin hebben mannen geen voorsprong op vrouwen, en andersom evenmin (Gal. 3:28). Er is heel wat werk te doen, maar we hebben een levende God om hulp bij te zoeken, een levend Woord waarin zegen beloofd wordt en ook levende voorbeelden die laten zien dat zó mannen en vrouwen inderdaad veel beter af zijn.

---

Gepubliceerd: 02-02-2024