Ik was vorige week in Nederland. Een flitsbezoek om een van m’n zussen bij te staan na een operatie. Mijn man bleef thuis met de kinderen. Het was een fikse logistieke puzzel om te kunnen gaan. De kinderen moesten gewoon naar school, en mijn man zou de volgende zondag zoals gebruikelijk twee keer preken. Maar met de hulp van vrienden die de kinderen van school haalden en van eten voorzagen, is het allemaal gelukt.  

The Dignity of Dependence 

Het deed me denken aan een gesprek wat ik beluisterde tussen Leah Libresco Sargeant, een pro-life feministe (die bestaan dus) en de pro-choice feministe Ann Furedi. Leah Libresco schreef het boek “The dignity of dependence” (de waardigheid van afhankelijkheid). Hierin ze betoogt dat afhankelijkheid, en niet zelfredzaamheid en autonomie, leidt tot een rijk leven.  

Tijdens het gesprek zegt ze dat de negatieve houding die we als maatschappij hebben tegenover afhankelijkheid niet alleen het abortus- en euthanasie-debat raakt, maar in de hele samenleving doorsijpelt. Een belangrijk argument voor abortus is dat de moeder in haar vrijheid en autonomie wordt beperkt, omdat het kind volledig afhankelijk van haar is. Autonomie is van meer waarde dan afhankelijkheid en dus moet abortus beschikbaar zijn. Een van de redenen waarom men legale euthanasie eist is dat men niet hulpbehoevend wil zijn of afhankelijk van de zorg van een ander. Dit is namelijk in strijd met de belangrijkere waarden van vrijheid, autonomie en zelfredzaamheid. Zoals ik eens iemand hoorde zeggen die ‘s nachts met een slaapapneu apparaat slaapt: “als ik hulpbehoevend word, dan ga je maar op de slang staan.” 

“Je bent het waard!” 

In een maatschappij waar afhankelijkheid wordt gezien als iets negatiefs, is om hulp vragen moeilijk. We vragen om hulp onder de voorwaarde dat het voor de ander niet te veel moeite is.  Degene die helpt stelt ons gerust door te bevestigen dat het inderdaad geen enkel probleem is. Waarom doen we dat eigenlijk? Waarom zeggen we niet gewoon, “Het heeft me tijd en moeite gekost om dit voor je te doen, maar je bent het waard”? Leah Libresco zegt: “We zullen nooit om hulp vragen, zolang we dat zien als een oneerlijke belasting van de ander en een vernedering voor onszelf.” 

Vernederend? 

Is het waar dat afhankelijk zijn van een ander vernederend is? Is het waar dat zorgen voor iemand die afhankelijk van ons is een oneerlijke belasting is? Zeker niet. Hulp bieden en tijd, energie, en moeite besteden aan iemand is liefde betonen. Hulp aanvaarden is liefde ontvangen. De nadruk op zelfredzaamheid en autonomie leidt tot een liefdeloze samenleving waarin mensen geïsoleerd en eenzaam achterblijven. Maar zwakheid en afhankelijkheid zijn fundamenteel aan ons mens-zijn. We zijn afhankelijk van Gods liefde en zorg, en van de liefde en zorg van onze naaste. Dat is niet iets vernederends, maar juist wat ons ten diepste mensen – schepselen – maakt.  

De logistieke puzzel om in Nederland te komen was volkomen de moeite waard. Het was geweldig om door mijn oudste zus van Schiphol gehaald te worden; door mijn moeder van een bed te worden voorzien; om de volgende dag naar mijn zusje te rijden en haar een knuffel te geven na de operatie; om haar van kopjes thee te voorzien en te kunnen praten en zwijgen bij haar thuis op de bank; om voor haar gezin te koken; en om twee dagen later opnieuw naar Schiphol te worden gebracht. Het was fijn om opgewacht te worden door mijn eigen schatten. We hadden elkaar gemist. Het was fijn om, nadat de kinderen op bed lagen, de wasmand te vullen en de wasmachine aan te doen. Het is goed om nodig te hebben en nodig te zijn.  

Willemien Gunnink-Janssen woont met haar gezin in Engeland. Haar man is predikant.