Leestijd: 4 minuten

Ontrouw hoeft niet altijd van seksuele aard te zijn. Huwelijken kunnen ook stuklopen vanwege ‘financiële ontrouw’, zoals juristen het noemen. Schulden maken of grotere gelduitgaven doen zonder instemming van je echtgenoot, legt een bom onder de relatie. Het vraagt om belijden van onze schuld en ingrijpen.

Op de terugweg naar Friesland, na een enerverende dag ethiekcolleges in Amsterdam, luisterde ik op de radio naar het persoonlijk verhaal van Marjolein Moorman. Zij is wethouder in de hoofdstad voor onder meer onderwijs, jeugdzorg, armoede en schuldhulpverlening. Haar eigen ervaringen als kind zijn daarvoor een drijfveer.

Kapot huwelijk

Op de radio vertelde ze over haar jeugdervaringen.  Ze woonde in het arme deel van Wassenaar, waar haar ouders een flat bemachtigd hadden en binnen enkele jaren drie kinderen kregen. Als meisje schaamde ze zich voor de bank thuis, die haar moeder opnieuw bekleed had met stof van oude spijkerbroeken omdat er geen geld was voor iets anders.

Hoewel haar ouders nooit scheidden, liep het huwelijk stuk. Ze herinnert zich eindeloze ruzies. En altijd gingen die over geld. Haar vader had schulden gemaakt. Het werd uiteindelijk een scheiding van tafel en bed. Toen haar vader stierf, werd moeder verantwoordelijk voor de schulden. Ze waren immers niet gescheiden. Ook moeder stierf jong, toen de kinderen nog studenten waren. Toen stonden die voor de keuze: de erfenis met schulden aannemen of niet? Marjolein en haar twee broers kozen ervoor om de erfenis aan te nemen. Samen losten ze de schuld van hun ouders af. Een inspirerend verhaal van liefde en integriteit in moeilijke omstandigheden. Wat zou ik gedaan hebben?, vraag je je dan willekeurig af.

Schulddrijvers

Een van de drijvers van schulden in ons land is de gokindustrie, met de Nederlandse Staat als voornaamste eigenaar. Deze week werd bekend dat we daarnaast meer dan 1,2 miljard euro online vergokken. Concreet levert dit een gemiddeld verlies per speler van tenminste 238 euro per maand op. Vermenigvuldig dat met twaalf en het antwoord is: ernstige huwelijksproblemen. Veel gezinnen kunnen met de stijgende prijzen voor woning, boodschappen en energie ook zonder extra schuldenlast nauwelijks rondkomen.

Een andere algemene oorzaak van schuld is het leven boven je stand. Impulsieve of regelmatige uitgaven doen aan zaken die niet binnen je budget passen. Zoals een onnodig dure telefoon of boodschappen kopen die wel lekker maar niet essentieel zijn. Dat moet onderscheiden worden van het maken van verantwoordelijke schuld als investering, bijvoorbeeld voor een studie of een huis. Echter, wist u dat moslims gewoonlijk in huurhuizen wonen omdat hun godsdienst verbiedt om schulden te maken, zelfs voor het kopen van een huis?

Komt onverantwoord schuld maken ook onder orthodoxe christenen voor? Net als met de zonde van pornografie, waarschijnlijk veel meer dan we vermoeden. Ook wij oordelen wellicht te vaak naar de buitenkant. Onze huizen, kleren, auto’s en zelfs ons tuintje moet indruk maken. Wie zo in het leven staat, is vatbaar voor het maken van onnodige schulden.

Ingrijpen

Het is belangrijk om onze eigen situatie eerlijk onder ogen te zien. Maken we schulden, al dan niet met instemming van onze echtgenoot? Als we die vraag met “ja” beantwoorden, is het tijd voor bezinning en evaluering. Is de uitgave van levensbelang? Zijn we het er samen over eens dat het moet? Hebben we een realistische strategie om, niet ergens in de toekomst, maar vanaf nu te werken aan afbetaling van de schuld? Schulden maken voor zaken als een huis kan gezien worden als lange termijninvestering.

De christelijke gezinsorganisatie Focus on the Family van dr. James Dobson, die deze zomer overleed, heeft veel goed materiaal dat kan helpen om als gezin uit de schulden te blijven of te komen. Gelukkig is er in Nederland ook hulp beschikbaar voor mensen die door het maken van schuld in de problemen zijn gekomen. Dit verloopt via de burgerlijke gemeente. Wacht niet tot uw huwelijk stukloopt, maar zoek op tijd hulp. Ook de kerk kan een rol spelen. Wanneer diakenen nood identificeren, is er zelfs hulpmateriaal voor het hulpverlenen. Ook de stichting Schuldhulpmaatje doet veel goed werk.

Gods Woord

Werken aan je financiële omstandigheden gaat beter als je daarvoor geestelijke inspiratie hebt. Marjolein Moorman, waarmee ik dit verhaal begon, is thuis niet met het christelijk geloof opgevoed, maar kwam op een onverwachte plaats in aanraking met de Bijbel, namelijk op de openbare school in Wassenaar. “Ik zat op een openbare school, maar meester Westerhout gaf ons elke maandagochtend een cadeau door een Bijbelverhaal te vertellen. Helemaal uit zijn hoofd. Daardoor heb ik veel kennis opgedaan uit de Bijbel.” Dat ze hierover spreekt als “cadeau” laat zien hoe dit haar als jong meisje in moeilijke omstandigheden van armoede en schuld gemotiveerd heeft. Haar levensgeschiedenis is dat je na schulden, zelfs al zijn die niet jouw schuld, toch kunt bouwen aan een betere toekomst.

De Bijbel gaat ons daarin voor: het jubeljaar (Leviticus 25:8-55) waarin iedereen verlost wordt van schuld, de berooide Naomi en Ruth die opgevangen worden door de sociale wetgeving die God ingesteld had.

Laten we ook dankbaar zijn voor de meester Westerhofs van deze wereld die inspireren met de Bijbelse boodschap op onverwachte plaatsen. Meer dan één reformatorisch onderwijzer die ik ken, heeft de afgelopen jaren bewust de gang gemaakt naar het openbaar onderwijs om daar met woord en daad getuige te zijn. Ook zet de vereniging van mijn journalistieke oud-collega J.P. de Vries zich in voor christelijk godsdienstonderwijs op de openbare school. Gods Woord voor heel de kerk en heel het volk. Bemoediging in situaties van schuld en armoede!

---

Gepubliceerd: 16-10-2025